در سطوح بالاتر و صنعتی رعایت بهداشت پیشگیری و کنترل بیماری های پرندگان نقش بسیار بالایی در رویارویی با انواع بیماری های طیور دارد . هوادهی ، کنترل دما ، رطوبت و همچنین استفاده از امکانات پیشرفته می تواند کمک قابل توجهی به پرورش بدون تلفات پرندگان در سالن پرورش پرندگان داشته باشد . رطوبت متعادل در سالن های پرورش نیز باعث کاهش الودگی قارچی و همچنین جلوگیری از گرد و غبار در سالن پرورش پرندگان است .تعداد بیماری های طیور بسیار است .ما در این مقاله سعی کرده ایم که توضیح مختصری در مورد تعدادی از مهمترین و شایع ترین این بیماری های را توضیح دهیم.

باشد که باعث کاهش ضرر و زیان های هنگفت و البته سلامتی دام و انسان شود.

 

بیماری نیوکاسل  

 

 

نیوکاسل یکی از بیماری های طیوربوده که بسیار هم شایع می باشد و اغلب در بین انواع مرغ و خروس دیده می شود. شاید نام این بیماری برای برخی از افراد جالب باشد، علت نامگذ .

آری این بیماری شهر نیوکاسل بوده که این بیماری برای نخستین بار در این شهر دیده شده است. بیماری نیوکاسل واگیر دار بوده و به عنوان یک بیماری عفونی شناخته می شود. منشاء ویروس بیماری نیوکاسل در ترشحات چشم مرغ می باشد. این بیماری اغلب از طریق پرندگان وحشی به مرغ و خروس سرایت پیدا می کند

علائم : سرفه، تنفس بدون نظم، بی تحرکی، بی اشتهایی، لرزش در عضلات، فلج نسبی و یا ایجاد شدن فلج کامل.

پیشگیری : رعایت نکات ایمنی و بهداشتی اصلی ترین عامل در پیشگیری از این بیماری می باشد. برای کنترل این بیماری موثرترین ابزار واکسیناسیون می باشد. استفاده از واکسن های زنده و روغنی منجر به کاهش در تلفات گله ها می شود. همچنین پیشگیری از بیماری با کم کردن ورود آلودگی ها به سالن بسیار مفید است.

درمان : در صورت بروز این بیماری باید مرغ های مریض را به سرعت از بین مرغ های سالم جدا کرده و محیط را نیز به خوبی ضد عفونی کرده، تا سایر مرغ ها در امان بمانند.

بیماری گامبورو

 

گامبورو یکی از مهم ترین بیماری های طیور بوده که اغلب بین مرغ و خروس بیشتر از سایر طیور مشاهده می شود. گامبورو یک بیماری ویروسی بوده و ویروس آن بسیار قوی بوده و در برخی مواقع حتی ضدعفونی کردن سالن مرغداری نیز نمی توان آن را از بین ببرد و در برخی موارد این موضوع ضررهای جبران ناپذیری را به مرغداری ها وارد نموده است. علت اصلی انتقال این بیماری حشراتی مانند لار و سوسک می باشند.

علائم :  افسردگی، بی حالی، نداشتن اشتها، لرزش و حتی زمین گیری .

پیشگیری : بهترین کار ضدعفونی کردن صحیح و بیشتر سالن مرغداری می باشد.واکسیناسیون .

درمان : ز آنجایی که دوره بیماری کوتاه می باشد و درمان خاصی برای بیماری وجود ندارد باید در طی درگیری گله با این بیماری از درمان های حمایتی ( مولتی ویتامین- الکترولیت، تحریک اشتها) و داروهای تب بر استفاده نمود .

 

بیماری برفک

این بیماری سبب بروز لکه هایی سفید رنگ در بین بدن مرغ و گردن او می شود. همچنین این بیماری باعث صدمه دیدن پرهای مرغ نیز می شود. برفک از جمله بیماری های طیور بوده که به سادگی می توان با یک داروی ضد قارچ آن را درمان کرد. بهتر است تجهیزات مرغداری مانند ظروف غذا و آب به خوبی تمیز شوند.

علائم : در صورت ابتلای پرنده به بیماری برفک، لکه ­های کوچک سفیدی روی گردن و بدن مرغ پدیدار می­شوند. اگر این لکه­ ها را نادیده بگیرید، بیماری پیشرفت کرده و کم­ کم پرهای مرغ می­شکنند.

پیشگیری : مهم­ترین نکته در آشنایی با بیماری­های مرغ و روش­های درمان سنتی، کنترل بهداشت محل زندگی پرنده است. کثیف بودن محل زندگی، غذا یا آب آشامیدنی مرغ، احتمال بروز انواع بیماری­ها از جمله برفک را افزایش می­دهند.

درمان : پس از مشاهده علائم بیماری برفک، مرغ مبتلا را جدا کنید. محل زندگی مرغ را بشویید و بدن آن را با محلول ضد قارچ ضد عفونی کنید.

با رعایت بهداشت محل زندگی پرنده و شست و شوی مرتب آن، بیماری رفع می­شود. البته فراموش نکنید که پس از حمام دادن مرغ، پرهایش را با سشوار خشک کنید تا به بیماری جدیدی مبتلا نشود.

سالمونلا در طیور

 

 

سالمونلا یکی از مهم ترین باکتری های بیماری زا می باشد که برخلاف اکثر باکتری های روده ایی همه ی انواع این باکتری بیماری زا می باشد. این بیماری به روش ها مختلف بین انسان و حیوان منتقل می شود. پرندگان یکی از مهم ترین میزبان های این باکتری است. منبع اصلی استقرار و رشد و نمو این باکتری در دستگاه گوارش پرندگان و پستانداران است. میزان باکتری های سالمونلا در دستگاه گوارش پرنده در قسمت های مختلف متفاوت است که بیشترین مقدار آن در قسمت های پائینی روده مانند روده کور است.

علائم :  علامت اصلی آن مدفوع مایع آبکی است. در کیسه های مفصلی پنجه ، مایع ظاهر می شود ، اندام متورم می شود ، لرزش ایجاد می شود ، عضلات به طور جزئی یا کامل آتروفی می کنند.

باعث فلج می شود ، می تواند مزمن یا غیر اسیدی باشد.

پیشگیری : واکسیناسیون .تغذیه موثر جوجه ها از روزهای اول زندگی با داروهای حاوی پروبیوتیک. این به شما امکان می دهد ایمنی را افزایش داده و یک میکرو فلور پایدار در روده ایجاد کنید.خانه مرغ ماهی یک بار ضد عفونی می شود.

هر ۲-۳ ماه یک بار ، خون پرندگان و تخمهای آنها برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه اهدا می شود.

واکسن زنده شکنجه در ۴-۳ روز زندگی جوجه ها استفاده می شود. واکسیناسیون مجدد قبل از جمع آوری تخمک برای جوجه کشی در بزرگسالان انجام می شود.

قفس های مرغ باید در برابر جوندگان و حیوانات دیگری که می توانند ناقل عفونت باشند محافظت شود.

درمان : پیچیدگی درمان در توانایی بالای باسیل در انطباق با عملکرد آنتی بیوتیک ها نهفته است. بهترین راه حل این است که طیور واضح بیمار را به کشتارگاه بفرستید و کل دام را پردازش کنید. در طیور بهبودیافته که تحت درمان موفقیت آمیز قرار گرفته اند ، تاخیر در رشد مشاهده می شود و شاخص های بهره وری به طور قابل توجهی پایین تر است.

آنفولانزا

 

 

بیماری آنفلوآنزا یک بیماری بسیار مسری ویروسی است که طیف وسیعی از پرندگان، انسان و دیگر پستانداران را درگیر می نماید و منجر به بروز خسارت های اقتصادی و تهدید سلامت میشود. شدت بیماری در پرندگان دامنه گسترده ایی دارد. ویروس آنفلوآنزای پرندگان معمولا در پرندگان آبزی مانند اردک های وحشی، پرندگان مهاجر و غازهای وحشی باعث بیماری شدید نمی شود و این پرندگان فقط ناقل بیماری هستند. بنا بر گزارش سازمان بهداشت جهانی در بین پستانداران، انسان و گربه به این بیماری حساس هستند و توانایی انتقال این بیماری به مرغداری ها را دارد.

 

تیپ H5N1 این بیماری منجر به مرگ و میر شدید در پرندگان اهلی می شود. سازمان بهداشت جهانی حیوانات، تمامی سویه های بیماری آنفلوآنزای پرندگان را به عنوان آنفلوآنزای اخطار کردنی بیان می کند.

علائم : اشکال در تنفس همراه با صداهای تنفسی، اسهال سفید و سبز، افت تولید بسیار زیاد تخم مرغ، خونریزی در ساق پا و ریش، آبریزش چشم و بینی، کاهش شدید مصرف دان و شروع ناگهانی تلفات با رشد صعودی

پیشگیری : واکسن­های تزریقی و خوراکی

درمان : باید بلافاصله طیور بیمار را از گله جدا کنید. همچنین عامل بروز این بیماری، ویروس می باشد و در زمان بیماری دارو نمی­تواند تاثیر چندانی بگذارد. برای درمان بهتر است که محیط طیور را کاملا تمیز و ضد عفونی کرده و رطوبت و میزان جریان هوا را کنترل کنید. نور کافی نیز می­تواند در بهبود حال طیور بیمار، اثر گذار باشد.

برونشیت عفونی

علائم : عطسه، سرفه، آبریزش بینی، خس خس، خرو پف ، تورم پلک و ترشح اشک از چشم برونشیت عفونی طیور یک بیماری حاد ویروسی با واگیری بالا در جوجه ها می باشد که با ضایعات نایی، سرفه و عطسه مشخص می شود. ویروس برونشیت عفونی می تواند منجر به ضایعات تنفسی، التهابات کلیوی، اختلالات تولیدمثلی و کاهش وزن پرندگان مبتلا شود. ویروس عامل برونشیت عفونی متعلق به جنس کروناویروس از خانواده کروناویریده می باشد. این بیماری خسارت اقتصادی بالایی را در بردارد و باعث کاهش وزن و کاهش راندمان غذایی می گردد. صنعت پرورش مرغ گوشتی و تخم گذار کشور به دلیل بیماری برونشیت عفونی سالانه خسارت هنگفتی را متحمل می گردد و علیرغم استفاده گسترده از واکسن ها، این بیماری به صورت همه گیری های وسیع در سطح کشور مشاهده می شود.  همه بیماری های عفونی دستگاه تنفس طیور از جمله برونشیت عفونی که سبب تخریب بافت ریه می شوند منجر به کاهش ظرفیت تنفسی خواهند شد لذا با افزایش فشار خون ریوی، سندرم آسیت را ایجاد می کنند. ریه پرندگان نسبت به پستانداران انعطاف پذیری کمتری دارد و مویرگ های خونی آن ها هم از انبساط پذیری ضعیف تری برخوردار است. با توجه به اینکه یکی از فاکتورهای مهم در رشد، تامین اکسیژن و اکسیداسیون هوازی می باشد در گله های مبتلا به برونشیت عفونی متابولیسم مواد غذایی به علت نارسایی ریوی و عدم تامین اکسیژن کافی مختل شده که بر سوخت و ساز تاثیر منفی می گذارد.

پیشگیری : با رعایت بهداشت در محیط پرورش و همچنین واکسینه نمودن طیور با واکسن برونشیت می توان از شیوع این بیماری جلوگیری نمود.

درمان : محل زندگی طیور را تمیز کرده و با آب گرم، بشویید. به جای آب آشامیدنی، شربت عسل و آبلیمو تهیه کنید و اجازه بدهید تا از این محلول بنوشند. برای تهیه این شربت، عسل و آبلیمو را به نسبت مساوی در آب جوشیده خنک شده ریخته و به خوبی مخلوط کنید.

یکی دیگر از روش هایی که به کار شما می­ آید، خوراندن مولتی ویتامین  است. قرص مولتی ویتامین را در آب آشامیدنی  بریزید. این کار به بهبود سریع­تر ،  کمک می­کند.

بیماری کوکسیدیوز

علائم : اسهال٬کم اشتهایی ٬کم خونی ٬بیحالی ٬خواب آلودگی و گاهی نیز خون در مدفوع کوکسیدیوز یک بیماری اسهالی ناشی از فعالیت یک گونه ی انگلی به نام ایمریا است که در اغلب پرندگان مانند مرغان، پرندگان شکاری و کبوتران بروز می کند. این بیماری در بیشتر مواقع در سنین پائین بروز می کند. که موجب تلفات، اثر سو بر روند جذب مواد در روده، افزایش ضریب تبدیل غذایی، کاهش میزان رشد در جوجه های گوشتی و کاهش تولید تخم مرغ در مرغان تخمگذار می شود. این بیماری سالیانه در سراسر جهان بیش از سه میلیارد دلار خسارت اقتصادی به پرورش دهندگان مرغ وارد می کند.کوکسیدیوز بیشتر در شیوه های پرورش متراکم طیور و زمانیکه رطوبت بستر بالا می باشد شایع است.عامل این بیماری انگلی به نام ایمریا می باشد. عامل این بیماری به صورت طبیعی فراوان هستند و زمانی که شرایط محیطی مانند پرورش متراکم و بستر خیس به وجود آید احتمال بروز این بیماری نیز به شدت افزایش می یابد.

پیشگیری : استفاده از پروبیوتیک ها . استفاده از آنزیم بتاماناز در جیره . جیره های با پروتئین خام پائین . بهترین راه استفاده از کوکسیدیو استات در جیره جوجه ها ست که باید از هفته سوم در جیره استفاده گردد . لازم به ذکر است در طول دوره پرورش بهتر است از چند نوع کوکسیدیواستات استفاده شود.

درمان : از آمپرولیوم٬سوفاکینوکسالین در درمان کوکوکسیدیوزاستفاده میشود.افزودن ویتامینهای AوKدر دان نیز در کاهش مرگ و میر موثر است .

عفونت کیسه زرده

این بیماری، سیستم ایمنی جوجه­ ها را تحت تاثیر قرار داده و به شدت آن را تضعیف می کند. در نتیجه احتمال مبتلا شدن به سایر بیماری­ها افزایش پیدا می­کند.

علائم : جوجه ­هایی که به تازگی سر از تخم درآورده و بدن آن­ها متورم و کبود هست.بی حالی و گوشه گیری ، سفتی شکم ، آلوده بودن مخرج به فضولات

پیشگیری : تاکنون درمان مشخصی برای این بیماری کشف نشده است . حتما روزانه بستر را تمیز کنید، واکسن های لازم را در زمان های مقرر و تحت نظر دامپزشک به پرنده ها تزریق کنید. دانخوری ها و آبخوری ها را مرتبا شسته و ضدعفونی کنید. از آب آشامیدنی سالم و قابل شرب استفاده کنید. جیره غذایی و دان مصرفی پرنده های تخمگذار را در مکانی تمیز و بدور از آلودگی و دسترسی موجودات موذی مانند موش ، مگس، سوسک و … نگهداری کنید.

درمان :  توسط آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف . توصیه میگردد بعد از ورود جوجه درمان با فلومکوئین شروع گردد .

بیماری های انگلی و مسمومیت های غذایی

انگل نیز جزء بیماری­های شایع در میان انواع پرندگان از جمله مرغ­ها است. انگل از طریق سایر پرندگان یا حیوانات به مرغ ها سرایت می­کند. پرها و بدن مرغ را بررسی کنید تا اگر به شپش مبتلا شده اند، آن­ها را درمان کنید.

علائم :  نظیر بی‌حالی، بی‌اشتهایی، علایم تنفسی، کوری، عدم تعادل، تشنج، علایم فلجی، ضعف، خارش ، کم خونی و بی قراری

پیشگیری : در فصل گرم احتمال شیوع بیماری بیشتر است. بدن مرغ را با سم­هایی که غلطت آن­ها کنترل شده، خیس کرده و شست و شو دهید.

درمان : استفداه از دارو های ضد انگلی .

بیماری مارک

علائم : مشکلات عصبی، سندرم کند شدن رشد، فلج پاها، بالها و حتی فلج چشم (اختلالات بینایی) و مرگ ناگهانیبیماری مارک را می توان یک نوع ازدیاد سیستم لمفاوی شناخت. این بیماری بنام فلج مرغان نیز شناخته میشود. این بیماری عفونی به شدت واگیردار بوده و طیور بیشتر در سنین پایین به آن مبتلا میشوند. این بیماری از طریق تنفس وارد بدن طیور شده و طحال، تیموس و مغز استخوان میزبان را مورد تخریب قرار میدهد.

پیشگیری : برای پیشگیری از مرغان محلی از بیماری مارک می بایست جوجه ها با واکسن مارک واکسینه شوند.

درمان : درمانی برای بیماری وجود نداشته و کنترل بر اساس مدیریت صحیح یعنی جدا نگهداشتن طیور در حال رشد از منبع عفونت، استفاده از گله‌های مقاوم ژنتیکی و واکسیناسیون است.

ایکوپلاسماها ارگانیسم هایی شبه باکتری هستند که دیواره سلولی نداشته و غشای پلاسمایی سه لایه ای دارند. تا به حال ۲۲ گونه از جنس مایکوپلاسما از طیور اهلی جدا شده اند که فقط چهارگونه از آنها برای طیور اهلی بیماریزا بوده اند:مایکو پلاسما گالی سپتیکوم (Mg ) ، مایکوپلاسما سینوویه (Ms) برای جوجه ها و بوقلمون ها و مایکوپلاسما ملا گریدیس (Mm) و مایکوپلاسما آیوا (Mi) برای بوقلمون ها .

مایکو پلاسما

پیشگیری : بعلت وجود عوامل وراههای مختلف انتقـــــال ، شیوع بیماری مابین پرنده های یک گله یا بین گله های مختلــف به آسانی صورت می گیرد. به این علت است که شروع یک برنامه کنترلی باید همراه با وجود یک محیط بهداشتی و تمیز و وجود گله های عاری از مایکوپلاسما باشد.واکسیناسیون .علائم : علایم کلینیکی معمول، در پرنده های مبتلا بیشتر مربوط به درگیری دستگاه تنفسی بوده و شامل کوریزا، عطسه ، رال های مرطوب و تنفس با دهان نیمه باز می باشند.  افسردگی،کاهش مصرف غذا،افتادگی پرها،  فلجی  ،تورم زانو ، ساق و کف پا ( گاهی نامتقارن و گاهی نیز دوطرفه و ورم صورت و نقاط مختلف بدن .

درمان : استفاده از آنتی بیوتیک های موجود .